حدیث منقوصحدیث منقوص، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به حدیثی گفته می‌شود که در سند آن نقصی وجود داشته باشد. ۱ - توضیح اصطلاحیکی از اقسام حدیث به اعتبار سند، حدیث منقوص است و آن حدیثی است که در سند آن نقصی ظاهر باشد. ۲ - اقسام نقصان حدیثنقصان حدیث به چند صورت کشف می‌شود: ۲.۱ - ملاحظه طبقاتمانند روایت موسی بن قاسم از معاویة بن وهب در کتاب تهذیب و استبصار که اگر کسی ممارست در احادیث داشته باشد و طبقات راویان را ملاحظه کند در می‌یابد که این طریق منقطع است زیرا موسی بن قاسم با یک واسطه از معاویة بن وهب روایت نقل می‌کند. ۲.۲ - ملاحظه استقراءمانند حدیثی که حسین بن سعید از حماد و وی از زراره نقل کرده است در حالی که بعد از استقراء در می‌یابیم که کلمه «عن حریز» بعد از حماد حذف شده است زیرا معمولاً حماد از حریز بدون واسطه روایت نقل می‌کند نه از زراره و نقل بدون واسطه از زراره بیانگر نقص سند آن است. ۲.۳ - ملاحظه طبقه و استقراء با هممانند حدیثی که در کتاب تهذیب موسی بن قاسم از جمیل بن دراج روایت کرده است که این حدیث منقطع السند است زیرا موسی بن قاسم در اسانید زیادی از جمیل بن دراج با یک یا دو واسطه روایت می‌کند و رعایت طبقه، اصل واسطه را به اثبات می‌رساند. ۲.۴ - وجود حدیث با سند کاملتروجود حدیث با همان سند در جای دیگر ولی با سند کاملتری که بیانگر نقصان سند اول است. مثل حدیثی که در باب قنوت نماز آمده که در یک سند عن علی بن ابراهیم عن ابیه عن ابن ابی عمیر عن زراره آمده است و حال آن که ابن ابی عمیر از زراره با واسطه نقل می‌کند نه بدون واسطه و عین همین حدیث با همین سند با ذکر واسطه که ابن اذینه است آمده است. ۳ - تعبیرات دیگرمرادفهای این اصطلاح عبارتند از: خبر منقوص، روایت منقوص، منقوص ۴ - پانویس۵ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث منقوص»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۸/۲۲. |